Great Zimbabwe
Great Zimbabwe
Daar was er weer een, zo’n weetje om te weten, wat ik graag had geweten maar niet wist en nu gelukkig wel weet. Ik ben aan het rondlopen door de ruïnes van Great Zimbabwe. Een enorm complex van overblijfselen van een ommuurde stad, honderden jaren oud. Hier woonden eens het Shona volk en Zimbabwe is een shona vertaling van ‘grote stenen huizen’. En dat zijn het geweest. Huizen, paleizen en muren zijn gebouwd van fraai uitgehakte stenen die zonder cement gestapeld zijn tot enorme proporties. Een teken van een hoogbegaafde beschaving. Rond 1500 is deze stad weer verlaten. En het weetje werd mij net verteld door de uitlegdame Dorethea die mij op mijn wandeling hier is aangewezen. Ze loopt te hard en praat te snel om alles goed te volgen maar deze wetenschap is mij zeker bijgebleven. Ik wist niet dat je zo’n prachtige keien kon krijgen door op een granieten rots een groot vuur aan te leggen en als de steen oververhit raakte er met koud water overheen te spoelen waardoor de rots in honderden stukken openbrak. Ze hoefden de stenen allen nog maar mooi vierkant te maken en ze hadden bouwmateriaal. Knap volk.
Maar nu het weetje wat ik te weten kwam door er over te gaan lezen. En dan val je van je stoel. Gelukkig lag ik op bed anders waren de gevolgen niet te overzien geweest. Adam Renders, een Duitser, herontdekte de ruïnes in 1867. De meeste 19de eeuwse archeologen geloofden niet dat zwarten in staat waren geweest zo’n gebouwen en stadsmuren te bouwen. Adam Renders schreef dat zwarten never nooit zoiets gebouwd hadden kunnen hebben. En Cecil Rhodes vertelde de plaatselijke zwarte leiders in 1890 dat hij hier was gekomen om de oude tempels te bekijken die de blanken ooit hadden gebouwd. Tot ver in de vorige eeuw gingen archeologen en wetenschappers er van uit dat er inderdaad een blanke kolonie had bestaan. In 1900 beweerde de Brit Richard Hall dat het complex gebouwd was door meer geciviliseerde beschavingen dan de zwarte Afrikaanse. Hij verwijderde hiervoor zelfs een twee meter dikke laag grond in en rondom het complex om alle sporen uit te wissen van een eventuele indigenous beschaving van Afrikaanse origine. Toen een andere Britse archeoloog dit betwistte werd er een verbod op enige publicatie in die richting ingesteld van 25 jaar. Pas in 1931 kwam er bewijs dat het toch echt de Shona waren geweest die dit gebouwd hadden. Maar vooroordelen blijven lang bestaan, zo lang dat tot in de jaren 50 er nog van uitgegaan werd dat het de Europeanen waren die Great Zimbabwe hadden gebouwd. Daarmee werd dit monument het symbool van het land na de onafhankelijkheid. Maar de koloniale invloeden zijn nu nog te beluisteren in de uitleg van Dorethea, bijvoorbeeld dat als Adam Renders dit niet ontdekt had dat zij nu geen werk gehad zouden hebben, dat de Engelsen archeologen alle ontdekkingen gedaan hebben en dat er in de stad 2500 volwassenen woonden en als je de vrouwen en kinderen mee zou tellen misschien wel 25.000. Huh?
Erg voorzichtig is er overigens niet met deze plek omgegaan. De buitenste stadsmuur is grotendeels gebruikt voor het hotel waar ik in verblijf en een restaurant, winkel en vier toiletgebouwen die er gebouwd zijn. Eeuwig zonde. Het was tot nu toe het mooiste wat ik in Zimbabwe gezien heb, daar kan geen waterval tegenop. Nou ja…
